Οι διπλωματικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις των αεροπορικών βομβαρδισμών της Τουρκίας στο Σιντζάρ
Cahit Armağan Dilek
(Πηγή : http://infognomonpolitics.blogspot.gr)
Ο πρόεδρος Τραμπ είχε καλέσει στο τηλέφωνο τον Πρόεδρο Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα και κάποια μέσα είχαν χρησιμοποιήσει τον τίτλο, "Μαζί έχουμε να κάνουμε πολλά", για εκείνη τη συνομιλία.
Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα ο Τραμπ, η τουρκική κυβέρνηση δεν είπε κουβέντα για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ. Είχε δημιουργηθεί ένα τέτοιο κλίμα, λες και ο Τραμπ θα έκανε ό,τι έλεγε η Τουρκία για το ζήτημα Συρία/ΡΚΚ/PYD. Αλλά ο Τραμπ τους τρεις μήνες που ανέλαβε καθήκοντα βοήθησε περισσότερο από τον Ομπάμα το PYD/YPG, συγκέντρωσε στρατό στη Συρία, αυξήθηκε ο διχασμός στη Συρία και αυξήθηκε το χάος.
Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα η Τουρκία πραγματοποίησε αεροπορικές επιχειρήσεις και βομβαρδισμούς στην περιοχή Καράτσοκ στο βορρά της Συρίας και στην περιοχή Σιντζάρ, στο βορρά του Ιράκ. Αν λάβουμε υπ' όψιν τις σχέσεις ανάμεσα στους ηγέτες των δύο χωρών, που θεωρούνταν αρκετά θετικές, η αντίδραση των ΗΠΑ στις δυο αυτές επιχειρήσεις, δεν χωνεύεται εύκολα. Ακόμα και την περίοδο του Ομπάμα, για τον οποίο έλεγαν ότι εξαπάτησε την Τουρκία στο θέμα του PYD/YPG, δεν είχαμε τόσο σκληρές αντιδράσεις εναντίον της Τουρκίας. Το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ δήλωσε "δεν πήραν έγκριση από εμάς και τον συνασπισμό για τις επιχειρήσεις αυτές" και συμπλήρωσε ότι " θωρεί συνεταίρους των ΗΠΑ τους μαχητές του YPG" και "νιώθουν θλίψη από τη θανάτωσή τους", που σημειωτέον προήλθε από τους τουρκικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Η αξιοσημείωτη πρόταση στην αντίδραση των ΗΠΑ όμως είναι η εξής: "Η Τουρκία δεν μπορεί να συνεχίσει τη δική της επιχείρηση κατά του PKK με τρόπο που θα βλάψει τον κοινό μας αγώνα κατά του ISIS".
Δηλαδή θέλει να πει ότι "Αν αποδυναμώσεις τον πόλεμο που κάνουμε εναντίον του ISIS, χτυπώντας το συνέταιρό μας στη Συρία (YPG), δεν μπορώ να επιτρέψω τη μάχη σου κατά του ΡΚΚ".
Στην ίδια γραμμή και με το ίδιο μήνυμα ήταν και η επίσκεψη των αξιωματικών των ΗΠΑ στις θέσεις του YPG. Δίνουν το μήνυμα "YPG σημαίνει ΗΠΑ". Δηλαδή, όλα αυτά σημαίνουν ότι εξ αιτίας των αεροπορικών βομβαρδισμών, μπορεί να ψυχρανθούν οι σχέσεις με τον Τραμπ, στις οποίες η Τουρκία είχε εναποθέσει τις ελπίδες της. Δεν είχαμε ακούσει κάτι τέτοιο από τις προηγούμενες κυβερνήσεις των ΗΠΑ. Ναι, έλεγαν ότι το ζήτημα με το ΡΚΚ να το λύσετε με διαπραγματεύσεις, αλλά συμπλήρωναν ότι είναι δίκαιη η μάχη της Τουρκίας με το ΡΚΚ.
Βέβαια υπάρχει και η δήλωση του προέδρου Ερντογάν "Ενημερώσαμε τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τη διοίκηση του Β. Ιράκ". Στα πλαίσια της προετοιμασίας της διεθνούς κοινής γνώμης και του μετριασμού των αντιδράσεων, καταλάβαμε γιατί δεν ενημέρωσαν τη Συρία, γιατί ο Άσαντ έφυγε και ο Άσαντ ήρθε. Αλλά γιατί αγνόησαν τη Βαγδάτη; Γιατί ενημέρωσαν τον Μπαρζανί, ενώ αυτός που έπρεπε αν ενημερωθεί ήταν η Βαγδάτη, στα εδάφη της οποίας πραγματοποιήθηκε η επιχείρηση; Αλλά αυτό δεν έγινε και βαθαίνει ο διχασμός το Ιράκ και πάμε προς νέα κρίση με τη Βαγδάτη. Γιατί εκτός από τις ΗΠΑ και η Ρωσία και το Ιράν θα είναι με το μέρος της Βαγδάτης και θα υποστηρίξουν ότι η επιχείρηση στο Σιντζάρ συνιστά παραβίαση της κυριαρχίας της Βαγδάτης.
Σε σχέση με τις αντικρουόμενες δηλώσεις, για τον αν έγινε ενημέρωση ή συντονισμός πριν την επιχείρηση, μπορούμε να πούμε το εξής: Από το 2007 η Τουρκία ενημέρωσε και ενημερώνει τις ΗΠΑ για κάθε επιχείρηση που πραγματοποιεί εκτός συνόρων. Μπορεί η προειδοποίηση και ενημέρωση γι’ αυτές τις επιχειρήσεις να γίνεται λίγο πριν την εκδήλωσή τους. Καταλαβαίνουμε ότι κάτι παρόμοιο έγινε και στην τελευταία επιχείρηση. Κατά συνέπεια οι ΗΠΑ είναι ενήμερες για κάθε επιχείρηση, αλλά τις ανακοινώσεις των ΗΠΑ πρέπει να τις δούμε και λίγο σαν ανακοινώσεις ρουτίνας που γίνονται για τα ΜΜΕ
Οι περιοχές στις οποίες γίνονται οι επιχειρήσεις, λόγω της μετανάστευσης και της άναρχης δημιουργίας οικισμών από πρόσφυγες, είναι ανοιχτές σε ισχυρισμούς για θανάτους αμάχων, και δημιουργούν ένα πρόσφορο έδαφος για την εκμετάλλευση από το ΡΚΚ/ YPG. Πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν ότι το προσεχές διάστημα θα αρχίσουν να ακούγονται τέτοιου είδους ισχυρισμοί. Το ΡΚΚ/YPG προφασιζόμενο την επιχείρηση αυτή, ίσως ισχυριστεί ότι στις περιοχές στο βορρά της Συρίας, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, δεν υπάρχει ασφάλεια και πως μπορεί να υπάρξουν και άλλες επιθέσεις από τις ΤΕΔ, οι οποίες θα θέσουν σε κίνδυνο τη συνέχιση της επιχείρησης στη Ράκκα, ή για να ακριβολογούμε θα εκβιάσουν στο θέμα αυτό. Και θα απαιτήσουν από τις ΗΠΑ να ανακοινώσουν τις περιοχές του PYD ως περιοχές στις οποίες απαγορεύονται οι πτήσεις/ασφαλείς περιοχές, κατά των επιχειρήσεων των ΤΕΔ.
Μια τέτοια εφαρμογή όμως θα φέρει αντιμέτωπη την Τουρκία με τις ΗΠΑ σε στρατιωτικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό ίσως η πρακτική που ακολούθησαν οι ΗΠΑ στην Ιεράπολι/Μέμπιτζ, επιχειρηθεί να ισχύσει και σε όλες τις περιοχές που ελέγχονται από το PYD. Και για μια ακόμη φορά, δύο σύμμαχοι, ΗΠΑ και Τουρκία, παρόλο που φέρονται να είναι θερμές οι σχέσεις μεταξύ Τραμπ και Ερντογάν, θα βρεθούν σε εχθρικά στρατόπεδα.
Οι επιχειρήσεις στο Σιντζάρ και Καράτσοκ είναι σημαντικές. Αλλά για να έχουν αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι συνεχόμενες, να αυξηθούν και να διευρυνθούν ώστε να συμπεριλάβουν και άλλους στόχους. Διαφορετικά θα μετατραπούν σε μεμονωμένες επιχειρήσεις ή σε επιδείξεις και αυτό δεν θα βοηθήσει στην υλοποίηση των στόχων στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Αλλά από εφημερίδες προσκείμενες στην κυβέρνηση καταλαβαίνουμε ότι η συνέχεια των επιχειρήσεων αυτών εξαρτάται από τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν και δυστυχώς η κατάσταση αυτή ενισχύσει τις υποψίες για τον μέλλον των επιχειρήσεων. Γιατί τα σχέδια των ΗΠΑ στην περιοχή, δεν συμπεριλαμβάνουν τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Είναι πολύ μικρή η πιθανότητα οι εναέριες επιχειρήσεις στο Σιντζάρ να μετατραπούν σε χερσαίες και να επεκταθούν και στα ανατολικά του Ευφράτη. Γιατί ξέρουμε ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να δώσουν στην Τουρκία την ευκαιρία για μια δεύτερη «Ασπίδα του Ευφράτη». Στα πλαίσιο αυτό θα δούμε ότι τις προσεχείς μέρες θα στρατοπεδεύσουν στα βόρεια της Συρίας περισσότεροι στρατιώτες των ΗΠΑ και ένα μέρος αυτών θα είναι εκεί ως δύναμη εξασφάλισης κατάπαυσης πυρός ανάμεσα σε Τουρκία και YPG.
Για όσους αναρωτιούνται πώς μπορεί να γίνει αυτό, πώς μπορούν οι ΤΕΔ να κάνουν χερσαίες επιχειρήσεις στο Σιντζάρ και ανατολικά του Ευφράτη, κάτω από την παρούσα συγκυρία, έχουμε να πούμε ότι αυτό είναι δουλειά της πολιτικής. Αν οι πολιτική προετοιμάσουν τη διεθνή κοινή γνώμη και δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό κλίμα διεθνώς, τότε μπορούν να δοθούν και οι απαραίτητες πολιτκές οδηγίες προς τους στρατιωτικούς.
Στα πλαίσια αυτά, μόλις στρωθεί ο δρόμος για το στρατό, ο τουρκικός στρατός έχει τη δύναμη να διεξάγει με επιτυχία το καθήκον που θα του αναθέσουν.
Αν η πολιτική βούληση δεν ανοίξει το δρόμο αυτό, τότε θα ζήσουμε στο Σιντζάρ και στα ανατολικά του Ευφράτη, μια κατάσταση παρόμοια με αυτή που ζήσαμε στην Ιεράπολη, δυτικά του Ευφράτη, μετά την κατάληψη της Αλ Μπαμπ.
Κατά συνέπεια, ελπίζουμε πως οι επιχειρήσεις στο Σιντζάρ και το Καράτσοκ συντονίστηκαν και σχεδιάστηκαν ως ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, ότι οι πολιτικοί εξήγησαν καλά την κατάσταση στους πρωταγωνιστές, οι οποίοι εκτέλεσαν τις επιχειρήσεις σε Σιντζάρ και Καρατσόκ με βάση το σχεδιασμό αυτό.
Το αντίθετο από αυτό, σημαίνει απογοήτευση, και αύξηση της απειλής για τη διαιώνιση και την ακεραιότητα της Τουρκίας.
Το σχόλιο-ανάλυση είναι του Cahit Armağan Dilek και δημοσιεύθηκε στο Ινστιτούτο "Τουρκία 21ος Ιαώνας"
H μετάφραση έγινε από τη Σοφία Αγγελίδου και η επιμέλεια από τον Σάββα Καλεντερίδη.
