Το σάλπισμα της ιστορίας
Ο Ντόναλντ Τραμπ σε γενικότερο πλαίσιο
Michael Kazin
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Προσπαθώντας να κατανοήσουν την άγρια και, μέχρι στιγμής, εξαιρετικά αποτελεσματική εκστρατεία του Donald Trump για την προεδρία, οι σχολιαστές έσπευσαν να βρουν παραλληλισμούς για να εξηγήσουν τον άνθρωπο που έχει κυριαρχήσει στην κάλυψη των μέσων ενημέρωσης και που ηγείται στις περισσότερες δημοσκοπήσεις των πιθανών Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων.
Κάποιοι βλέπουν τον πορτοκαλόμαλλο δισεκατομμυριούχο ως έναν φασίστα που μοιάζει με τον Χίτλερ ή τον Μουσολίνι [3] ή τον συγκρίνουν με αλλοτινούς Αμερικανούς δημαγωγούς όπως ο πάτερ Charles Coughlin, ο γερουσιαστής του Ουισκόνσιν Τζόζεφ Μακάρθι ή ο κυβερνήτης της Αλαμπάμα George Wallace [4]. Άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι η τοπική έκδοση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν [5] ή της Γαλλίδας ηγέτιδας του Εθνικού Μετώπου Marine Le Pen [6].
Αλλά, στην καλύτερη περίπτωση (ή την χειρότερη), ο Trump έχει μόνο μια επιφανειακή ομοιότητα με κάποια από αυτά τα άτομα. Ο ίδιος δεν δείχνει να έχει καμία επιθυμία να δημιουργήσει ένα στρατιωτικοποιημένο κράτος που να καταργεί τις ελεύθερες εκλογές και να φυλακίζει ή να εκτελεί τους επικριτές του, όπως έκαναν οι πρώην δικτάτορες της Γερμανίας και της Ιταλίας. Εάν επέκτεινε τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και διέταζε τις βιομηχανικές επιχειρήσεις να παράγουν ό, τι ήθελε, όπως έκαναν ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, ο Trump θα αποξένωνε αυτούς τους συντηρητικούς που τώρα χειροκροτούν την εχθρότητά του προς τους μετανάστες και τα μέσα ενημέρωσης. Ούτε ο Trump μοιράζεται τον θρησκευτικό φανατισμό του Coughlin ή την αγάπη του McCarthy να κατηγορεί ομοσπονδιακούς αξιωματούχους για προδοσία. Και υπάρχει μια έντονη αντίθεση μεταξύ της εργατικής πολεμικής του Ουάλας στις αστικές ελίτ και της αδιάκοπης έπαρσης του μεγιστάνα των ακινήτων για το πόσα χρήματα έχει γίνει και πόσο διάσημος είναι. Περαιτέρω σύγκριση του Trump με τον πανούργο Ρώσο αυτοκράτορα ή την έμπειρη Γαλλίδα υπερεθνικίστρια είναι σαν να συγκρίνουμε έναν κράχτη σε καρναβάλι με έναν λαμπρό, αν και κακόβουλο, μάγο.
Το φαινόμενο Trump είναι καλύτερα κατανοητό ως ένα αμάλγαμα τριών διαφορετικών, ευρέως παθολογικών πιέσεων στην αμερικανική ιστορία και τον πολιτισμό. Το να γίνεται έρευνα για ένα μεμονωμένο άτομο στο οποίο [ο Τραμπ] μοιάζει περισσότερο, παραβλέπει τις μεγαλύτερες δυνάμεις οι οποίες γεννούν αφειδώς προσωπικότητες που εφορμούν στο δρόμο τους μέσα από το πολιτικό σύμπαν, αφήνοντας τις ζημιές σε άλλους για να τις επισκευάσουν.
Η πρώτη και ίσως η πιο προφανής πίεση είναι η εχθρότητα προς τους μετανάστες [7], των οποίων οι εθνοτικές και θρησκευτικές ταυτότητες φαίνεται να συγκρούονται με εκείνες της γηγενούς πλειοψηφίας. Στην δεκαετία του 1850, το Αμερικανικό Κόμμα –αποκαλούμενο ως «Οι δεν-ξέρω-τίποτα» (Know-Nothings) από τους αντιπάλους τους- κατηγόρησε τους Ιρλανδούς και Γερμανούς Καθολικούς ότι ήταν πράκτορες του Πάπα και μια απειλή για την δημοκρατική κυβέρνηση. Αργότερα στον αιώνα, λευκοί εργαζόμενοι στην ακτή του Ειρηνικού ηγήθηκαν μιας μαζικής εκστρατείας κατά των Κινέζων νεοφερμένων, τους οποίους κατηγόρησαν ότι περιέκοπταν τις αμοιβές και εξάπλωναν ασθένειες. Ομοσπονδιακοί νομοθέτες επιβεβαίωσαν την μισαλλοδοξία τους αποκλείοντας οποιονδήποτε Κινέζο εργάτη από την είσοδο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην δεκαετία του 1920, οι φόβοι για τους Σλάβους, τους Εβραίους, τους Ιταλούς και άλλους ύποπτους ως εχθρικούς προς την λευκή «σκανδιναβική» κληρονομιά της Αμερικής έπεισε το Κογκρέσο να επιβάλει ποσοστώσεις που σχεδόν απέκλειαν τους μετανάστες από την ανατολική και τη νότια Ευρώπη. Οι επιθέσεις του Τραμπ στους «βιαστές και δολοφόνους» που διασχίζουν τα νότια σύνορα και στους δυνητικούς Μουσουλμάνους τρομοκράτες που έρχονται από πέρα από τον Ατλαντικό ανήκουν σε αυτή την μακρά και ατιμωτική παράδοση.
Η περιφρόνηση του πρωτοπόρου του GOP [στμ: GOP είναι το αρκτικόλεξο του Grand Old Party, Το Μεγάλο Παλιό Κόμμα, εννοώντας το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα] απέναντι σε καθιερωμένες πολιτικές αρχές απηχεί επίσης τους Αμερικανούς λαϊκιστές του παρελθόντος. «Αγωνιζόμαστε για την υπεράσπιση των σπιτιών μας, των οικογενειών μας και των επόμενων γενεών. Κάναμε έκκληση, και οι εκκλήσεις μας περιφρονήθηκαν», δήλωνε το 1896 ο μελλοντικός υπουργός Εξωτερικών William Jennings Bryan. «ικετεύσαμε, και οι ικεσίες μας αγνοήθηκαν. Παρακαλέσαμε, και μας χλεύασαν όταν ήρθε η συμφορά μας. Δεν ικετεύουμε πια˙ δεν παρακαλάμε˙ δεν κάνουμε εκκλήσεις˙ Τους αψηφάμε!». Οι χλευασμοί του Τραμπ προς τους «ηλίθιους» και «ανίκανους» πολιτικούς και στα δύο μεγάλα κόμματα είναι αρκετά άξεστοι σε σύγκριση, αλλά το αίσθημα είναι παρόμοιο.
Την ίδια στιγμή, οι επιθέσεις του Τραμπ είναι πολύ λιγότερο συνεκτικές από όσο τα κατηγορητήρια που εκσφενδόνισε τους αρχικούς λαϊκιστές κατά την διάρκεια της Επίχρυσης Εποχής (Gilded Age) ή, επιπλέον, ο Δημοκρατικός προεδρικός υποψήφιος Bernie Sanders σήμερα. Οι οπαδοί του Bryan επέκριναν αξιωματούχους που έστειλαν στρατό για να σπάσουν απεργίες, αλλά δεν ξόδευαν ούτε ένα δολάριο για να βοηθήσουν τους ανέργους. Ο Sanders χλευάζει εναντίον των επενδυτών της Wall Street που «χρησιμοποιούν τον πλούτο και την δύναμή τους για να βάλουν το Κογκρέσο να προωθήσει γι αυτούς την απελευθέρωση και στην συνέχεια, όταν η απληστία τους προκάλεσε την κατάρρευσή τους, χρησιμοποίησαν τον πλούτο και την δύναμή τους για να βάλουν το Κογκρέσο να τους διασώσει». Ωστόσο, ο Trump ως επί το πλείστον χλευάζει την κυβερνώσα τάξη για τις υποτιθέμενες ψυχολογικές αδυναμίες της: Ισχυρίζεται ότι οι περισσότεροι πολιτικοί είναι πολύ «αδύναμοι», «ανέντιμοι» ή μπερδεμένοι για να αντιμετωπίσουν αυτά που στενοχωρούν το έθνος.
Επιπλέον, η υπόσχεσή του να «κάνει την Αμερική και πάλι μεγάλη» στερείται κάθε εξήγηση για το τι ή ποιος την έκανε τόσο υπέροχη πριν. Η έρευνα στον ιστότοπό του για ενδείξεις, δεν αποφέρει καμία πρόταση που θα μπορούσε αξιόπιστα να επιφέρει μια εθνική αναγέννηση, εκτός εάν κάποιος πιστεύει ότι ένας απλοποιημένος φορολογικός κώδικας και μια αυστηρή καταστολή της παράνομης μετανάστευσης ανάγονται σε ικανοποιητικό σχέδιο για την μεγάλη αλλαγή.
Ένας γλάρος πετά πέρα από το Trump Plaza Hotel and Casino, ένα από τα δύο καζίνο που ανήκουν στην Trump Entertainment Resorts, στο Atlantic City, στο New Jersey, στις 15 Σεπτεμβρίου 2014. ADREES LATIF / REUTERS
Φυσικά, ο Trump βροντά ότι θα καταστρέψει τους εχθρούς του έθνους στο εξωτερικό, αν και, και εδώ, αφήνει ως επί το πλείστον τις λεπτομέρειες για την φαντασία. Ήδη από το 1987, ο Trump έκανε το ίδιο επιθετικό χτύπημα. Δημοσίευσε ολοσέλιδες διαφημίσεις στις μεγάλες εφημερίδες βεβαιώνοντας ότι «Δεν υπάρχει τίποτα λάθος με την πολιτική Εξωτερικής Άμυνας της Αμερικής που δεν μπορεί να θεραπευθεί από λίγα κότσια [8]. … Ας μην αφήσουμε την χώρα μας να γίνεται καταγέλαστη πια». Δεδομένου ότι αυτό ήταν μια καλυμμένη επίθεση κατά του προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, οι Ρεπουμπλικάνοι είτε αγνόησαν τον Trump είτε τον αποκήρυξαν.
Ωστόσο, σήμερα, σε μια εποχή που σχεδόν όλοι οι Ρεπουμπλικανοί και πολλοί Δημοκρατικοί σκέπτονται ότι οι πολιτικοί είτε δεν μπορούν να, είτε δεν θα, σταματήσουν την παρακμή της Αμερικής, έχει ελκυστικότητα η άρνηση του Trump να γίνει λεπτομερής σχετικά με το σύνθημα της εκστρατείας του. Ο υποψήφιος που δεν διατυπώνει συγκεκριμένες υποσχέσεις δεν μπορεί ποτέ να απογοητεύσει τους οπαδούς του. Ο λαϊκισμός του χλευασμού από τον Τραμπ -στρεφόμενος εναντίον των μέσων μαζικής ενημέρωσης καθώς και της πολιτική ελίτ- σταθεροποιεί έτσι σχεδόν όλη την προσοχή στην εικόνα και την προσωπικότητα του ίδιου του Τραμπ.
Με τον τρόπο αυτό, ανήκει σε μια γνωστή παράδοση επιχειρηματιών διασημοτήτων που χρησιμοποιούν τα πλούτη και την φήμη τους για να αποκτήσουν υπερμεγέθη επιρροή στις συζητήσεις σχετικά με το μέλλον του έθνους. Βιομήχανοι όπως ο Leland Stanford και ο Andrew Carnegie και κεφαλαιούχοι όπως ο Jay Cooke και ο JP Morgan κάποτε είχαν το πάνω χέρι επί της αμερικανικής οικονομίας. Ο Τύπος κάλυπτε κάθε πράξη τους με πολιτική συνέπεια -είτε ήταν το σπάσιμο μιας απεργίας, η πρόκληση ή ο καθησυχασμός ενός πανικού στο χρηματιστήριο, είτε η δωρεά εκατομμυρίων δολαρίων για έναν καλό σκοπό. Σπάνια, όμως, αυτοί οι άνδρες έβαζαν υποψηφιότητα για πολιτικά αξιώματα. Γιατί δώσουν μια ευκαιρία στο να χάσουν όταν η οικονομική τους βαρύτητα τους έδωσε ήδη κυριαρχία έναντι εκείνων που κέρδισαν [στις εκλογές];
Μια μερική εξαίρεση από τον κανόνα ήταν ο Henry Ford [9]. Όπως ο Trump, ο αυτοκινητοβιομήχανος από το Μίτσιγκαν είχε μια τάση να κάνει αμφιλεγόμενες πολιτικές δηλώσεις που τον κρατούσαν μέσα στην επικαιρότητα. Ως ειρηνιστής, κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ford δήλωσε: «Κατά την γνώμη μου, η λέξη ‘δολοφόνος’ θα πρέπει να κεντηθεί με κόκκινα γράμματα στο στήθος του κάθε στρατιώτη». Στην συνέχεια, στις αρχές της δεκαετίας του 1920, η εφημερίδα του, η Dearborn Independent, δημοσίευσε την φαύλη αντισημιτική πλαστογραφία «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών».
Ο Henry Ford δίπλα σε ένα Model-T το 1921.
Ο Ford, όπως και ο Trump, πηγαινοερχόταν μεταξύ των μεγάλων κομμάτων. Το 1918, ήταν ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για μια έδρα στην Γερουσία στο Μίτσιγκαν, έναν αγώνα που πιθανότατα θα είχε κερδίσει αν είχε μπει στον κόπο να δαπανήσει χρήματα για αυτό ή να κάνει εκστρατεία για τον εαυτό του. Το 1924, παρά ή ίσως εξαιτίας της κακής φήμης του, πολλοί Ρεπουμπλικάνοι ήθελαν να τον στρατολογήσουν για την προεδρία˙ δημοσκόπηση ενός περιοδικού το 1923 τον είχε να ξεπερνά όλους τους άλλους πιθανούς υποψηφίους. Στο τέλος, όμως, ο Ford αποφάσισε να μην κατέβει. Ήταν τόσο αλαζόνας όσο κι ο Τραμπ, αλλά δεν είχε τις πολιτικές φιλοδοξίες του.
Ωστόσο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ποτέ δεν κουράστηκαν από τον άνθρωπο που δημιούργησε την γραμμή συναρμολόγησης και το πρώτο προσιτό αυτοκίνητο στον κόσμο. Ένας δημοσιογράφος το 1920 έγραψε ότι οι σύγχρονοι Αμερικανοί ήταν πρόθυμοι για «νέες αισθήσεις» που ένας «δαμασμένος πρόεδρος» δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει. «Αν ήσασταν ένας παραγωγός κινηματογραφικών ταινιών», έγραψε, «σκυμμένος να βρείτε ματιά στο μέλλον … δεν θα επιλέγατε τον Henry Ford ως τον ήρωά σας;».
Τόσο η γοητεία της υποψηφιότητας του Trump όσο και ο τρόμος που προκαλεί στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, προέρχονται από τις ίδιες παρορμήσεις που είναι βαθιά ριζωμένες στην πολιτική κουλτούρα των ΗΠΑ. Ένας πλούσιος άνδρας του οποίου το όνομα είναι γνωστό στον καθένα, χτυπά ανθρώπους τους οποίους πολλοί πολίτες είτε φοβούνται είτε δεν πιστεύουν, και κάνει αόριστες υποσχέσεις πως θα διορθώσει οτιδήποτε ενοχλεί το έθνος. Και τα κάνει όλα αυτά με ένα μειδίαμα, μια απειλή, αλλά επίσης και με μια λαχτάρα για σεβασμό, ακόμα και από αυτούς στους οποίους συστηματικά επιτίθεται σε ομιλίες. Ο Trump κατά πάσα πιθανότητα δεν θα εκλεγεί πρόεδρος, και θα ήταν καταστροφή αν εκλεγόταν. Όμως η πράξη του δύσκολα είναι καινοφανής όπως πιστεύουν ο ίδιος και πολλοί από τους οπαδούς του και τους επικριτές του. Μετά την αναχώρησή του από την σκηνή, ένας άλλος πλούσιος ερμηνευτής με ταλέντο για στόμφο και καμία πολιτική επίδοση για να την υπερασπιστεί, μπορεί κάλλιστα να πάρει την θέση του.
* Ο MICHAEL KAZIN διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Georgetown και είναι συνεκδότης στο Dissent [1]. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το American Dreamers: How the Left Changed a Nation [2].
(Στην πρώτη φωτογραφία : Ο Αμερικανός μεγιστάνας των ακινήτων Ντόναλντ Τραμπ χειρονομεί κατά την διάρκεια μιας εκδήλωσης για τα μέσα ενημέρωσης στους αμμόλοφους του κτήματος Menie, την θέση του προτεινόμενου θερέτρου γκολφ του Τραμπ, κοντά στο Aberdeen, στα βορειοανατολικά της Σκωτίας, στις 27 Μαΐου 2010. DAVID MOIR / REUTERS)
Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2015-12-10/trumpin...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.dissentmagazine.org/
[2] http://www.amazon.com/American-Dreamers-Left-Changed-Nation/dp/B00F6DXPWQ
[3] https://www.washingtonpost.com/opinions/donald-trump-isnt-todays-wendell...
[4] http://radio.foxnews.com/2015/11/24/new-york-times-compares-trump-to-wal...
[5] http://www.businessinsider.com/the-parallels-between-putin-and-trump-are...
[6] http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/could-donald-trump-be-america...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2015-12-10/smart-b...
[8] http://www.amazon.com/Never-Enough-Donald-Pursuit-Success/dp/1250042380
[9] http://www.politico.com/magazine/story/2015/08/donald-trump-is-121814#ix...
