Σκληρό πόκερ Πούτιν και Ποροσένκο
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Σε ένα αδυσώπητο πόκερ εξελίσσεται η σχέση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον νεοκλεγέντα Ουκρανό ομόλογό του Πέτρο Ποροσένκο, καθώς τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο αναζητούν μία διέξοδο από την κρίση στην Ουκρανία, χωρίς όμως να τρωθεί το γόητρό τους και έχοντας αποκομίσει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη.
Οι δύο άνδρες συνομίλησαν στο τηλέφωνο την Πέμπτη, γεγονός που επιβεβαιώνει το επίπεδο επικοινωνίας των δύο πλευρών. Αλλωστε, στις αρχές της εβδομάδας ο Ποροσένκο παρουσίασε μονομερές σχέδιο εκεχειρίας, με στόχο να περιοριστεί η ένταση στο ταραγμένο ανατολικό κομμάτι της χώρας. Βασικό αίτημα της ουκρανικής πλευράς, όμως, είναι ο αφοπλισμός των φιλορώσων ανταρτών στην περιοχή. Πρόθυμος να στηρίξει τις προτάσεις αυτές δήλωσε και ο Πούτιν. Από τα λόγια, όμως, μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου η απόσταση είναι μεγάλη και περιλαμβάνει τα κύρια συστατικά μιας χαρτοπαικτικής μονομαχίας: μπλόφες, αντεπιθέσεις και αιφνιδιασμούς. Ητοι: διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στην Ουκρανία από τη Μόσχα, γεγονός που πλήττει ολόκληρη την Ευρώπη, ρωσικά στρατεύματα που πηγαινοέρχονται στα σύνορα με την Ουκρανία, ασκήσεις ετοιμότητας, «αντιτρομοκρατικές» επιχειρήσεις, απειλές για νέες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας.
Το σχέδιο Ποροσένκο προβλέπει τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας 10χλμ. στα σύνορα και προσφέρει αμνηστία σε όσους δεν έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα, ενώ χαράσσει ασφαλή διάδρομο διαφυγής για εκείνους που θα αφοπλιστούν. «Περιμένουμε ότι θα απελευθερωθούν όμηροι και κατειλημμένα κτίρια», εξήγησε ο Ουκρανός πρόεδρος και συμπλήρωσε ότι οι προτάσεις του περιλαμβάνουν κλείσιμο των συνόρων Ουκρανίας - Ρωσίας και αλλαγές στο Σύνταγμα, με στόχο την αποκέντρωση των εξουσιών. Από την πλευρά του ο Πούτιν είχε τηλεφωνικές επαφές με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. Oι δύο Ευρωπαίοι ηγέτες του ζήτησαν να επαναλάβει τις συνομιλίες για το αέριο με την Ουκρανία. Επιπλέον ο Πούτιν αναμένεται να επικοινωνήσει με τον Αμερικανό ομόλογό του Μπαράκ Ομπάμα «εντός των προσεχών ημερών», όπως ανακοίνωσε την Παρασκευή ο Γιούρι Ουσάκοφ, ο σύμβουλος του Κρεμλίνου για διπλωματικά θέματα.
Παρά τη διεθνή κινητοποίηση, όμως, οι μάχες μαίνονται. Η ουκρανική κυβέρνηση συνεχίζει τις επονομαζόμενες «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις», γύρω από το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο από τους αυτονομιστές. Οι απώλειες στις τάξεις των φιλορώσων ανταρτών έχουν αυξηθεί σημαντικά κι έχουν ξεπεράσει τους 200, ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις θρηνούν σαφώς λιγότερους νεκρούς. Κι όλα αυτά την ώρα που το ΝΑΤΟ παρακολουθεί ανήσυχο τη συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα. Μάλιστα ο γ.γ της Συμμαχίας, Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, απείλησε με νέες αυστηρότερες κυρώσεις τη Μόσχα. Κλειδί για την αποκατάσταση των σχέσεων Ρωσίας - Δύσης, όμως, παραμένει το φυσικό αέριο. Ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας, Αλεξάντερ Νόβακ, προειδοποίησε ότι οι συνομιλίες με την Ουκρανία θα ξαναρχίσουν μόνο όταν η Naftogaz της Ουκρανίας αποπληρώσει το χρέος της, ύψους 1,4 δισ. δολαρίων, που εκκρεμεί από τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2013. Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι πάνω από το μισό ρωσικό φυσικό αέριο με προορισμό την Ευρώπη περνούσε από ουκρανικούς αγωγούς. Στις 17 Ιουνίου μία μυστηριώδης έκρηξη κατέστρεψε έναν από αυτούς. Η έκρηξη και η διακοπή θα επιτρέψουν στη Ρωσία να πιέσει την Ε.Ε. για την κατασκευή του South Stream, που έχει παγώσει. «Αν το φυσικό αέριο είναι ένα πολιτικό όπλο, τότε βρίσκεται στα χέρια της ρωσικής κυβέρνησης. Αν είναι πρώτη ύλη, όπως ισχύει σε όλο τον κόσμο, τότε διαπραγματευόμαστε με βάση ένα συμβόλαιο και όχι με κριτήριο αν η Ρωσία συμπαθεί ή όχι την ουκρανική κυβέρνηση», σχολίασε ο Αρσένι Γιάτσενιουκ, μεταβατικός πρωθυπουργός της Ουκρανίας.
Στο τελευταίο του τεύχος ο Economist εκτιμά ότι ο Πούτιν προτιμά σίγουρα να μην επέμβει στην Ανατολική Ουκρανία. Μόνο αν κρίνει ότι είναι απολύτως απαραίτητο θα το κάνει. Σκοπός του, όμως, είναι να πείσει τον Ποροσένκο να δεχθεί τους στόχους του, δηλαδή αυτονομία των περιοχών και εγκατάλειψη της φιλοδοξίας για ένταξη σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε. Αν, όμως, υποχρεωθεί να επιλέξει ανάμεσα στην εισβολή, με όλους τους κινδύνους και το κόστος που αυτή ενέχει και σε οτιδήποτε μοιάζει με ήττα, ο Πούτιν αναμφισβήτητα θα διαλέξει -έστω ανόρεχτα- να εισβάλει.
Αποπομπή με νόημα του υπουργού Εξωτερικών
Μία από τις κινήσεις που δείχνουν διάθεση διαλόγου του Κιέβου με τη Μόσχα ήταν η πρόσφατη αποπομπή του υπουργού Εξωτερικών της Ουκρανίας, Αντρέι Ντεσίτσια, ο οποίος είχε μιλήσει απαξιωτικά για τη ρωσική ηγεσία, ενώ τη θέση του πήρε ο Ρώσος Πάβλο Κλίμκιν, γεννημένος στο Κουρσκ. Ο τελευταίος διατηρεί μάλιστα άριστες σχέσεις με τη Γερμανία, αφού το 2012 είχε διοριστεί πρέσβης στο Βερολίνο.
Η παραίτηση του Ντεσίτσια, στην οποία εξωθήθηκε από τον πρόεδρο Ποροσένκο, εγκρίθηκε την Πέμπτη με ψήφους 319 υπέρ, σχεδόν 100 περισσότερες απ’ όσες χρειάζονταν για την απομάκρυνσή του. Παράλληλα και μάλιστα με ακόμη ευρύτερη πλειοψηφία εγκρίθηκε η τοποθέτηση του Κλίμκιν ως επικεφαλής της ουκρανικής διπλωματίας. Οι επίμαχες δηλώσεις του Ντεσίτσια είχαν εξοργίσει σε τέτοιο βαθμό τη Ρωσία, ώστε ο πρέσβης της χώρας στον ΟΗΕ, Βιτάλι Τσουρκίν, έφτασε στο σημείο να πει με έκδηλη ειρωνεία ότι «για μας δεν υπάρχει πια» και συνεπώς η αντικατάστασή του «δεν θα είναι μεγάλη απώλεια».
Ο Κλίμκιν, αντίθετα, είναι ρωσοτραφής εξ απαλών ονύχων, έχει σπουδάσει στο Ινστιτούτο Φυσικής και Τεχνολογίας της Μόσχας και εργάζεται στο ουκρανικό ΥΠΕΞ από το 1993. Επιπλέον έχει σαφή φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό και το 2008 χρίστηκε διευθυντής της αρμόδιας υπηρεσίας για τις σχέσεις με την Ε.Ε. Ως αναπλ. ΥΠΕΞ συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε.
