Καπνός χωρίς φωτιά στην Αν. Μεσόγειο
Του Balkan Devlen*
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100023_25/09/2011_457297)
Το φθινόπωρο έφθασε, αλλά τα νερά της Μεσογείου ζεσταίνονται μέρα με τη μέρα. Ορισμένοι ανησυχούν ότι σύντομα θα φτάσουμε στο σημείο βρασμού, αλλά -κατά τη γνώμη μου- έχουν άδικο.
Η Τουρκία υποβάθμισε τις διπλωματικές και αμυντικές της σχέσεις με το Ισραήλ μετά την άρνηση του Τελ Αβίβ να ζητήσει συγγνώμη για τον θάνατο 9 Τούρκων πολιτών, κατά τη διάρκεια της εφόδου κομάντος του στον Στολίσκο της Ελευθερίας που κατευθυνόταν προς τη Γάζα. Ακόμη μία κρίση βρίσκεται εν τη γενέσει της λόγω της πρόθεσης της Κύπρου να ξεκινήσει γεωτρήσεις για την ανεύρεση υδρογονανθράκων στις νότιες ακτές του νησιού. Και στις δύο περιπτώσεις, η Αγκυρα διεμήνυσε ότι το τουρκικό πολεμικό ναυτικό θα χρησιμοποιηθεί για την προάσπιση των συμφερόντων της χώρας. Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι η ένταση θα κλιμακωθεί, φθάνοντας στο σημείο της θερμής σύρραξης. Ενα τέτοιο σενάριο είναι πιθανό, αλλά όχι το πιθανότερο.
Τρεις είναι οι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία θα ήθελε να αποφύγει έναν πόλεμο στην ανατολική Μεσόγειο. Ο πρώτος είναι η συνεχιζόμενη ένταση στη Συρία. Η Αγκυρα είχε επενδύσει πολλά στο καθεστώς της Δαμασκού, ελπίζοντας να το χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για την ενίσχυση της επιρροής της στην Ανατολή. Ωστόσο, φαίνεται ότι πλέον η κυβέρνηση της Τουρκίας ήλθε σε ρήξη με τον Ασαντ και η πίεση που της ασκείται για να κάνει κάτι με το θέμα της Συρίας αυξάνει. Επομένως, τώρα δεν είναι η κατάλληλη ώρα για να ανοίξει και νέο μέτωπο στην περιοχή, αυτή τη φορά με το Ισραήλ. Δεύτερον, το ΡΚΚ ξεκίνησε εκ νέου τις επιθέσεις του στο εσωτερικό της Τουρκίας, ενώ οι βουλευτές του Κουρδικού Κόμματος BDP, το οποίο διατηρεί στενούς δεσμούς με το ΡΚΚ, αρνούνται ακόμη να καταλάβουν τις θέσεις τους στην τουρκική Βουλή. Το Κουρδικό, λοιπόν, επανήλθε για μία ακόμη φορά στην κορυφή της ατζέντας της τουρκικής κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, να ξεκινήσει κανείς πόλεμο, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη τέτοιο σοβαρό εσωτερικό πρόβλημα, δεν θα ήταν και ιδιαίτερα σοφή κίνηση. Και, τέλος, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ε. Ε. παραμένουν εντυπωσιακά σιωπηρές και στις δύο κρίσεις. Η μεν Ε. Ε. είναι απορροφημένη με το θέμα του μέλλοντος της Ευρωζώνης και δεν έχει καμία διάθεση να βρεθεί αντιμέτωπη με μία ακόμη κρίση στην οποία εμπλέκεται κράτος-μέλος της. Οι ΗΠΑ, από την άλλη, ούτε στο Ισραήλ άσκησαν πίεση να απολογηθεί στην Τουρκία ούτε στην Κύπρο για να καθυστερήσει τις εργασίες γεωτρήσεων. Το μήνυμά τους προς την Τουρκία ήταν σαφές: «Μην περιμένεις στήριξη από εμάς». Εν ολίγοις, η Τουρκία έχει ήδη αρκετά καρπούζια στη μασχάλη της για να μπορεί να προσθέσει και ένα ακόμη.
Οι τουρκικές απειλές ότι πολεμικά πλοία θα συνοδεύουν τα σκάφη που μεταφέρουν βοήθεια στη Γάζα είναι άνευ αντικρίσματος, όπως ακριβώς και η δήλωση του Ερντογάν ότι δήθεν θα επισκεφθεί τη Γάζα. Η Τουρκία συνέχιζε άλλωστε την αμυντική της συνεργασία με το Ισραήλ μέχρι πρόσφατα και τη διέκοψε μόνο αφού διέρρευσε η επίμαχη έκθεση του ΟΗΕ. Κανένα τουρκικό πλοίο δεν συνόδευσε σκάφος που μετέφερε βοήθεια στη Γάζα μετά το περιστατικό στο «Μαβί Μαρμαρά». Παρά τους υψηλούς τόνους της ρητορικής της, η Τουρκία είναι πολύ προσεκτική στις κινήσεις της απέναντι στο Ισραήλ. Στην περίπτωση της Κύπρου, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τη νησιωτική χώρα, αφού αποτελεί ευκολότερο στόχο από το Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά όμως, η Τουρκία δεν είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική πυγμή στην ανατολική Μεσόγειο, για τους λόγους που προανέφερα. Χωρίς ρητή αμερικανική στήριξη για τις θέσεις της, είναι απίθανο να υλοποιήσει η Αγκυρα τις απειλές της περί παρεμπόδισης των γεωτρήσεων, ενώ η Κύπρος πιθανότατα θα αποφύγει τις εργασίες σε αμφισβητούμενης επικυριαρχίας ύδατα. Με λίγα λόγια, μολονότι οι κενές περιεχομένου μεγαλοστομίες αποφέρουν πολιτικά οφέλη στον Ερντογάν στο εσωτερικό μέτωπο, πλήττουν το κύρος της Τουρκίας στο εξωτερικό.
*Ο κ. Balkan Devlen είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης.
